• Buiten
• Archeologiefestival
• Open dag
• Rondleiding
• Tentoonstelling
• Workshop

Wolven en slakken op de Veluwe
Door nieuwe ontwikkelingen en experimenten met pas gevonden klapperstenen organiseren diverse organisaties uit de gemeenten Apeldoorn en Epe deze Nationale Archeologiedagen samen een programma over de vroegmiddeleeuwse ijzerwinning op de Veluwe. In deze periode werd er op zeer grote schaal – het meeste van heel Noordwest Europa – ijzer gemaakt uit klapperstenen. De ijzerkuilen en ijzerslakkenhopen zijn daar nu nog zichtbare getuigen van. De laatste jaren zijn door nieuwe opgravingen en nieuwe technieken veel nieuwe gegevens ontdekt. In vele activiteiten wordt er aandacht besteed aan dit onderwerp, zoals:

Stoken ijzeroven
IJzer winnen zoals de vroege-middeleeuwers dat op de Veluwe deden. IJzer uit klappersteen die toen in rijke ertsaders in de flank van de Veluwse stuwwal te vinden was. In een meerdaagse workshop voeren ruim twintig ijzerwinners-van-nu het hele proces eenmalig uit. De voorbereidingen vonden op 25 augustus al plaats met het bouwen van de lemen ijzeroven en het voorbewerken van de klappersteen en de houtskool.

Zaterdag 22 september bouwen de ijzerwinners de ijzeroven af. Daarnaast bouwen zij, eveneens van leem, een smeedhaard. Daarin wordt een wolf (en brok ruw ijzer, vorig jaar gewonnen uit klappersteen) uitgesmeed tot smeedijzer. Dat vraagt veel inzet van de ‘blazers’ aan de blaasbalgen. Een verhalenverteller doet het verhaal van de middeleeuwse ijzerwinners uit de doeken en in een van de bijgebouwen van het museum vindt de opening van een expositie over de voormalige, grootschalige ijzerproductie op de Veluwe plaats.

Op zaterdag 13 oktober gaat het dan daadwerkelijk gebeuren: het stoken van de zelfgebouwde lemen ijzeroven. Beurtelings gaat er een laag houtskool en ijzererts in de ovenmond, terwijl de ‘blazers’ aan de blaasbalgen de temperatuur op zo’n 1200° C houden. Tijdens het stoken wordt de klappersteen deels omgezet in ijzer en stromen de uitgesmolten afvalstoffen als slak naar buiten. Pas in de avond is het stookproces voltooid en kan de oven worden ontmanteld om bij de wolven (brokken ruw ijzer) te kunnen komen.
Het openbreken van de oven gebeurt omstreeks 20 uur en gaat gepaard met veel vlammen en vonken. Publiek mag het spektakel vanaf veilige afstand volgen.


Publiek kan vandaag ook in actie komen. Aan de blaasbalgen is soms wat hulp welkom, van resterende leem kunnen bezoekers een leemwand maken en een spinster geeft instructie over hoe vroeger met een lemen of houten spintol wol werd gesponnen. Die middag zijn er tevens enkele replica’s van middeleeuwse zwaarden en schilden te zien en geven twee deelnemers van het ijzerwinningsproces enkele korte demonstraties in middeleeuws zwaardvechten.
In het museum is deze dag nog veel meer te doen rond de ijzerproductie en archeologie, net als zondag 14 oktober in Apeldoorn. Klik hier voor het hele programma over de vroegmiddeleeuwse ijzerwinning op de Veluwe.

Meer informatie?
Bekijk dan deze website. en deze Facebook pagina